اشنایی تفضیلی با داروهای دوپینگ

اشنایی با برخی ازداروهای مشمول قانون دوپینگ.
توجه: جهت اشنایی هرچه دقیقتر با داروهای دوپینگ لطفا" با مراجعه به لینک مربوطه لیست 2011 را دانلود نمایید.
این داروها معمولاً در پنج گروه دارویی طبقه بندی می شوند:  1-استروئیدهای آنابولیک : :داروهایی نظیر ناندرولون،تستوسترون،اکسی متولون،استانوزولول و ... در این گروه جای میگیرند.  2-داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی: از این رده میتوان آمفتامین،کوکائین،افدرین،پسودو افدرین،فلیل پروپانولامین و ...را نام رد.  3-داروهای ادرارآور: در این گروه میتوان از فوروسماید،تیازید،اسپیرونالاکتون و ... نام برد.  4-هورمونهای پپتیدی وگلیکوپروتئینی و آنالوگهای آنها: داروهایی مثل هورمون رشد,  اریتروپویتین و ... در این دسته جای میگیرند.       5-داروهای مخدر: از این داروها میتوان از هروئین،مورفین،متادون و ... نام برد. با این حال برخی از داروها نیز موجودند که مصرف آنها تا حد خاصی بلامانع است ولی استفاده بیش از حد مجاز آنها دوپینگ تلقی می شود .از این میان می توان از الکل،ماری جوآنا(حشیش) ،داروهای بیحس کننده موضعی،کورتیکوستروئیدها و بتابلوکرها نام برد.   استروئیدهای آنابولیک :   استروئیدهای آنابولیزان ،مشتقات هورمونهای مردانه یا تستوسترون میباشد که در مقایسه با خود تستوسترون(هورمون مردساز)دارای ثرات آنابولیک بیشتر و اثرات مردانه(آندروژنیک)کمتر هستند. مصارف درمانی این گروه دارویی،شامل

اختلالات عملکرد غدد جنسی مردانه ،کم خونی ، سرطان پستان(به عنوان داروی کمکی) نژیوادم ارثی و آندومتریوز(بیماری زنان) ،تاخیر در رشد استئوپروز(پوکی استخوان)،سوختگی و جراحی میباشد.

برای درمان کوتاه مدت از انواع خوراکی نظیر متیل تستوسترون و جهت درمان بلند مدت از انواع تزریقی مانند ناندرولون استفاده یشود.نخستین گزارشات حاکی از کاربرد نابجای این داروها در ورزش به سال1950 مربوط میشود تا جایی که گروهی از وزنه رداران و بدنسازان مرتکب دوپینگ با این داروها شده بودند.پس از آن درخشش وزنه برداران روسی را در المپیک 1960 به مصرف داروهایی از این دسته نسبت دادند. استروئیدهای آنابولیزان در سال 1974 به فهرست داروهای ممنوعه اضافه شدند.بدلیل احتمال مصرف نابجای هورمون تستوسترون توسط ورزشکاران برای فرار از نتایج آزمایش مثبت در سال1984  نسبت غلظت ادراری تستوسترون به ابی تستوسترون معادل6 به1 بعنوان حد مجاز شناخته شد و بالاتر از آن،نشانگر مصرف تستوسترون خارجی قلمداد گردید. (زیرا این ترکیب در بدن یک فرد عادی وجود دارد).خلع مدال طلای بن جانسون دونده کانادایی در المپیک1988 سئول به دلیل مصرف نابجای داروی استانوزولول و ده ها مورد دیگر از این دست نشانگر وسعت مصرف این داروها در ورزش امروز میباشد.   این داروها توسط ورزشکاران جهت افزایش  کارآیی ورزشی ،  حجم و قدرت عضلانی،ایجاد ظاهری درشت و خشن نما و بالاخره فزایش حالت تهاجمی و کاهش احساس خستگی استفاده میشوند.

بیشترین میزان مصرف این داروها در رشته های بدنسازی،دومیدانی،کشتی،وزنه برداری و فوتبال گزارش شده است ولی از لحاظ آمار صرف بین ورزشکاران در رتبه نخست قرار دارد .

اولین گروه از اثرات جانبی این داروها،عوارض مردانه(اندروژنی)ناشی از آنها است که شامل پیدایش و افزایش جوش صورت،طاسی،تحلیل رفتن شور جنسی،تحلیل بیضه ها،تحریک پذیری،حالت تهاجمی،ژنیکوماستی(بزرگ شدن پستانها) ایجاد صفات مردانه در زنان و بالاخره عقیمی میباشد.عوارض عضلانی اسکلتی این داروها شامل تسریع بسته شدن اپی فیز استخوان ها(خط رشد) در دوران نوجوانی و جوانی و بنابراین رکورد رشد،افزایش احتمال در رفتگی استخوان،عدم تناسب عضله با زردپی و بالاخره تخریب مفاصل میباشد.

استروئیدهای آنابولیزان پس از بسته شدن اپی  فیز تاثیری بر روی رشد ا ستخوان  ها ندارند.عوارض کبدی استروئیدهای آنابولیزان گسترده بوده و در زمره عوارض بلند   مدت   و خطرناک این داروها میباشد.این عوارض در هنگام مصرف انواع خوراکی داروها بیشتر دیده میشوند و امروزه بدلیل روی آوردن ورزشکاران به این نوع از داروها به لحاظ دفع سریعتر آنها نسبت به انواع تزریقی،متاسفانه مبزان مصرف نوع خوراکی بالا رفته است.

اثر بر روی متابولیسم (سوخت و ساز)کبدی داروها و استروئیدهای درون زا،احتباس صفرا و یرقان انسدادی،نارسایی کبدی،تخریب بافت کبد و بالاخره سرطان های خوش خیم و بدخیم از جمله عوارض کبدی این داروها هستند که زمان بروز آنهاحتی تا22 سال بعد از مصرف دارو نیز گزارش شده است.

دسته بندی عوارض جانبی داروهای آنابولیزان،بر روی کلیه و پروستات ایجاد میشوند که مهم ترین آنها بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات و سرطان کلیه هستند.از جمله مهم ترین عوارض قلبی-عروقی و خونی استروئیدهای آنابولیزان که به فراوانی مشاهده میشوند و بدین ترتیب افزایش احتمال بروز سکته قلبی(انفارکتوس میوکارد) و سکته مغزی،افزایش میزان انعقاد خون و افزایش تعداد سلولهای خون (پنی سیتمی) قابل ذکر هستند.علاوه بر اثرات جسمانی فوق الذکر،دسته ای از اثرات روحی-روانی نظیر افسردگی،هیجان،جنون و بالاخره اعتیاد نیز در اثر مصرف این داروها ایجاد می شوند.

داروهای محرکهای سیستم اعصاب مرکزی:

این داروها در درمان جهت افزایش هوشیاری،رفع خستگی،کاهش اشتها،درمان برخی اختلالات خواب آلودگی و نیز در فزون فعالیتی کودکان بکار میروند.داروهایی از این دسته که در ورزش مورد استفاده نابجا قرار میگیرند،شامل کوکائین،آمفتامین،کافئین و پروپانول آمین و...هستند.

محرکهای سیستم اعصاب مرکزی توسط ورزشکاران برای افزایش میزان انرژی،دقت و تمرکز حواس،تحریک رفتاری و بالابردن سطح هوشیاری استفاده میشوند.این داروها در حدود 20 درصد از مجموع سوءاستفاده های دارویی را بخود اختصاص میدهند.

کوکائین برای اولین بار توسط فروید جهت درمان دسته ای از اختلالات عصبی بکار رفت،اما بدلیل بروز عوارض جانبی خطرناک و کشف داروهای جدیدتر با خصوصیات برتر،بزودی کنار گذاشته شد.کوکائین ابتدا ایجاد حالت سرخوشی و نشئه و پس از آن حالت ناامیدی مینماید.

سرعت انعکاسهای محیطی فرد در پاسخ به دارو بالا رفته ولی در کنار آن،فشار خون و تعدادضربان قلب نیز بطور قابل توجهی افزایش می یابد.از عوارض جانبی کوکائین میتوان به کاهش هماهنگی حرکات،هیجان،بی خوابی،بی قراری،اضطراب،جنون،سکته های قلبی و نارسایی احتقانی قلب اشاره کرد.

به عنوان نمونه مرگ لین بیاس ستاره بسکتبال دانشگاه مریلند آمریکا و دان راجرز فوتبالیست آمریکایی در سال1986 بر اثر اسید وزلاکتیک ناشی از مصرف کوکائین بوده است.

آمفتامینها گروه دیگری از این دسته داروها هستند.سرآغاز دوپینگ در وزرشهای نوین با این داروها بوده است . این داروها توسط ورزشکاران جهت کاهش احساس خستگی،افزایش انعکاسهای محیطی و تمرکز حواس،حالت تهاجمی و بالاخره کاهش وزن استفاده میشوند.

بدلیل عدم احساس خستگی توسط ورزشکاران این خطر وجود دارد که این افراد ساعت های متمادی به فعالیت بدنی ادامه داده و عوارض جبران ناپذیری به بدن آنان وارد آید.عوارض قلبی و عروقی،اختلالات انعقاد خون،خشونت و بی رحمی،اعتیاد،تحریک عصبی و گرمازدگی از اثرات ناخواسته این داروها هستند.مرگ کورت انمار جانسون دوچرخه سوار   دانمارکی در    المپیک 1960 رم در اثر مصرف آمفتامین بوده است.

فتیل پروپانوئل آمین،محرک دیگر سیستم عصبی مرکزی است که در فرمولهای ضدسرما خوردگی جهت رفع احتقان و آبریزش دستگاه تنفسی فوقانی استفاده میشود.این دارو بدلیل،بروز اثرات سمی در مقادیر مصرف بالا کمتر توسط ورزشکاران استفاده شده است.از عوارض جانبی این دارو میتوان به افزایش فشار خون،حملات صرعی،آریتمی قلبی و حتی افزایش احتمال سکته قلبی اشاره کرد.

داروی دیگر محرک سیستم اعصاب مرکزی،کافئین است.کافئین ماده ای از گروه متیل گزانتین ها میباشد که در چای و قهوه بفراوانی وجود دارد.این دارو،علاوه بر خصوصیات کلی تحریک سیستم اعصاب مرکزی بدلیل افزایش مصرف اسیدهای چرب،میتواند انرژی زا هم باشد.کافئین در ترکیب برخی از داروهای مسکن و ضد سرماخوردگی وجود دارد.

در ورزشهای استقامتی،برخی از ورزشکاران از این دارو استفاده میکنند.از عوارض ناخواسته این دارو علاوه بر عوارض کلی،خاصیت مددی،آریتمی قلبی،عدم هماهنگی اعمال دقیق و برهم زدن وضعیت خواب و بیداری را میتوان نام برد.

بدلیل وجود کافئین در ترکیب نوشیدنیها معمولی غلظت مجازی معدل12 میکروگرم بر میلی لیتر از این دارو در ادرار تعیین شده است که بالاتر از آن دوپینگ محسوب میشود.

داروهای مدر:

این داروها شامل دسته گسترده ای از ترکیبات شیمیایی با اثر مشترک افزایش میزان دفع ادرار میباشد.داروهای مدر در مواردی نظیر گلوکوم،قلیایی کردن ادرار،آلکالوزمتابولیک،کوه گرفتگی حاد،ادم حاد ریوی،افزایش کلسیم خون،مسمومیت با یونهای مختلف،نارسایی حاد کلیوی،افزایش اسید اوریک خون،فشار خون بالا،نارسایی احتقانی قلبی و دیابت بی مزه کاربرد درمانی دارند.

مصرف نابجای داروهای مدر در ورزش بدلیل اثر کاهش وزن ناشی از آنهاست که در رشته هایی نظیر کشتی،وزنه برداری،بوکس،ورزشهای رزمی و قایق رانی مطلوبست به علاوه این داروها برای رقیق کردن ادرار و فرار از نتیجه آزمایشات مثبت سایر داروهای مورد استفاده در دوپینگ بکار میروند.

از عوارض ناخواسته این داروها،بهم خوردن تعادل آب و الکترولیتهای بدن(که برای حفظ حیات بسیار ضروری است)و مخاطرات قلبی-عروقی،عصبی و متابولیک ناشی از آن قابل ذکر است.

دلیل استفاده از داروهای ادرار آور در ورزشکاران به سه دلیل:

نخست آنکه این داروها ممکن است در کاهش سریع وزن و رسیدن به رده وزنی مورد نظر موثر باشند،این امر به ویژه در رشته های ورزشی مانند کشتی،وزنه برداری،بوکس که در رده های وزنی خاصی انجام میگیرند،صدق میکند.

ثانیاً دیورتیکها ممکن است برای رفع احتباس مایع ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیک بکار روند.این امر احتمالاً در ورزشکاران پرورش اندام که می خواهند هر چه بیشتر عضلانی بنظر برسند،سودمند است.

ثالثاً ورزشکاران ممکن است از دیورتیکها استفاده کنند تا میزان دفع ادرار را تغییر دهند و باعث تغییر غلظت داروهای غیرمجاز در ادرار شوند.بدین ترتیب ورزشکاری که برای آزمون دارویی انتخاب شده سعی میکند تا حجم ادرارش را بالا برده و داروهای دوپینگ یا متابونیتهای آنها را در ادرار رقیق نماید.  البته تجربه نشان داده شده است که این روش تقلب احتمالاً موثر نیست !

هورمونهای پپتیدی وگلیکوپروتئینی:

داروهایی نظیر هورمون رشد و اریتروپویتین جزء این دسته مواد میباشند . هورمون های گلیکوپروتئینی در واقع موادی هستند که از اصل ترکیب پروتئین با یک کربوهیدرات مثل( گالاکتوز و مانوز  )  میباشد کهبرخی از هورمون ها و آنزیم ها و پادتن ها در بدن از گروه  گلیکوپروتئین ها هستند .

اریتروپویتین جزء هورمونهای   گلیکوپروتئین است  که توسط برخی از یاخته های کلیه که بدلیل کمبود اکسیژن رسانی به بافت ها تحریک میشوند در خون ترشح میگردد و  سبب افزایش خون سازی میگردد  از این رو توسط ورزشکاران برای افزایش خون سازی و  به دنبال آن افزایش قوای جسمانی مورد سوء استفاده قرار میگیرد  . ولی استفاده  از  آن  امروزه بسیار اندک است .  

 هورمون دیگر هورمون رشد انسان یعنی سوماتو تروپین محتوی یک زنجیره پلی پپتیدی  ( ملکول های  متشکل از تعدادی آمینو اسید که بین آنها پیوند ها برقرار است) است .که  متشکل از صد ونودویک آمینو اسید می باشد که توسط بخش پیشین غــده هیپوفیزکه یک غده درون ریزاست ترشح میشود . هیپوتالاموس توسط هورمون کنترلی آزاد کننده جی اچ ار اچ و هورمون مهار کننده سوماتو تساتین ترشح جی اچ را از هیپوفیز قدامی   کنترل میکند هیپوفیز روزانه بین 3-5  میلی گرم هورمون رشد تولید کرده  و روزانه پانصد میکروگرم جی اچ ترشح میکند .

 ورزشکاران از این هرمون برای افزایش و رشت بافت های عضلانی در دوران حجم و کاهش درصد چربی بدن بخاطر خاصیت تجزیه تری گلیسرید ها در دوران تفکیک  و  خشک کردن  و همچنین بخاطر افزایش قدرت استفاده میکنند .از عوارض استفاده از این هورمون  میتوان به کم کاری تیروئید، آکرومگالی و دیابت که ناشی از تحریک سلول های بتای پانکراس و خستگی و فرسودگی آنها به مرور زمان میگردد و... میتوان اشاره کرد .

 داروهای مخدر و  آرام بخش ها :

آرام بخش ها به دسته ای از داروها گفته می شود که اثری آرام کننده داشته و  اضطراب  و  تنش   را کاهش میدهند .از اینرو رانندگان انومبیل های مسابقه و تیراندازی و بلینگ و بیلیارد معمولا بیشتر از این قبیل داروها استفاده میکنند . آرام بخش ها  از تپش قلب جلوگیری کرده  و  ترس  و هیجانات  بی دلیل آغاز مسابقات را از بین میبرد و از  فشار های عصبی وارد بر  ورزشکار میکاهد.

 آرام بخش های اساسی عبارتند از فنوتیازین ها (  مثل : تری فلوپرازین ) و هاروپریدول  که در پزشکی برای درمان اختلالات شدید روانی به کار میروند .آرام بخش های فرعی که اثرات ضعیف تر دارند همچون بنزودیازپین ها ( مثل : دیازپام ) برای درمان  اضطراب و تنش های گوناگون بکار میروند و بیشتر توسط ورزشکاران به کار گرفته میشوند . خواب آلودگی و سرگیجه معمولا از اثرات جانبی آنها  در مصرف با دوز بالاست و همچنین با مصرف ممتد آنها شخص دچار وابستگی به دارو ( اعتیاد به مصرف داروی فوق ) میگردد .

مواد مخدر مواد شیمیایی هستند که با تاثیر بروی سیستم عصبی بدن  باعث ایجاد منگی و عدم حساسیت شده و در نتیجه در پزشکی برای تاثیر درد زدایی که  احساس های درد مداوم را کاهش میدهد مورد استفاده قرار میگیرند . این مواد که از مشتقات مولفین میباشند با مصرف فرد دچار حالت سرخوشی و ناشگی میکند البته تاثیر آن زود گذر بوده و بعد از اتمام تاثیر باعث ایجاد حالت یاس و سرخوردگی میگردد .

شخص پس از مدتی مصرف دچار وابستگی به داروی فوق  ( معتاد )  میشود .  و با قطع دارو دچار سندروم های محرومیت  شدید و غیر قابل تحملی میگردد  .   که از جمله بی اشتهایی  و اختشاش شعور و افسردگی  و احساس درد و ناراحتی شدید جسمانی و... بسه دیگه  حرف رو راجع به بدبختی های خانمان سوزی که فرد با اعتیاد به مرفین و دیگر مشتقات افیونی پیدا میکند کوتاه میکنیم و تنها این یک جمله رو میگم که :   هیچ سرخوشی و نعشگی بالاتر از سلامتی نیست

 حالا بریم سراغ اصل موضوع که چی میشه که یک جوان ورزشکار  متاد میشه ؟!برخی از ورزشکاران رشته های قدرتی مثل : وزنه برداری و کشتی و بدن سازی و پاورلیفتینگ و ... برای کاهش درد در نواحی مختلف بدن  که به علت فعالیت های سنگین بدنی در آنها بوجود میاید  به توصیه برخی رقیبان و دشمنان در جلد دوست !!! توصیه هایی راجع به داروی متادون که از انواع داروهای درد زدا و اعتیاد آور است  را میشنوند که  : با مصرف داروی فوق میتوانند این درد ناشی از فعالیت سنگین ورزشی را کاهش داده و حتی با این احساس عدم درد در بدن  میتوانند گستره فعالیت های خود را گسترش داده و با خیال راحت سنگین تر و سنگین تر ورزش کرده و دیگر خیالشان از درد های ماهیچه ای و مفاصل و غیره راحت باشد .

خوب متادون دارویی است که برسیستم اعصاب مرکزی تاثیر گذاشته و باعث عدم احساس درد میگردد تا جایی که ورزشکار حتی ممکن است دردهای پارگی های عضلانی و غیره را نیز  حین تمرین حس نکند و با خیال راحت به کار خود ادامه دهد !

ولی ای کاش کار به همین جا یعنی آسیب های بدنی با مصرف متادون محدود میشد  زیرا  با مصرف متادون بدن به دوز مصرفی پس از مدتی عادت کرده و دارو بی تاثیر میگردد و ورزشکار ناچار است دوز دارو را افزایش دهد و این روند افزایشی کم کم ادامه پیدا میکند و کار به جایی میرسد که باید رفت سراغ یک داروی ضد درد قوی تر واینجاست که   ورزشکار به متاد   تبدیل میشود . و معمولا هروئین و مورفین جای متادون را گرفته و  اعتیاد جای سلامتی را !!!

     داروهای  آنابولیک :

 داروهای  آنابولیک  به داروهایی گفته می شود که باعث  افزایش رشد بافتها از راه افزایش فرایند سوخت و ساز و عوامل دست اندر کار در سنتز ( ساخته شدن ) پروتین در بدن می شود. این داروها که معمولا هورمون های جنسی صناعی ( هورمون های دست کاری شده آندروژن میباشد ) نظیر : متان دیانون و ناندرلون و اکسی متالون و... میباشد .

آندروژن خود اسم عامی برای گروه هورمون های استروییدی  شامل تستوسترون ( هورمون مردانه  ) و آندروسترون  میباشد که محرک تکوین هورمون های جنسی نر  و  صفات ثانویه  جنسی نرینه که شامل  ریزش مو و  بم شدن صدا ( خاصیت استروژنی  ) و در نهایت رشد عضلانی( خاصیت آنابولیک ) میباشد .منبع اصلی این هورمون ها بیضه ها می باشد که تولید آنها را هورمون زرده ساز  ال اچ  تحریک می کند . ولی بوسیله قشر فوق کلیوی و تخمدان ها ( در زنان ) به مقدار کم ترشح میشود .تولید بیش از حد آندروژن در زنان باعث تولید نرینگی ( نر نمایی ) میگردد .آندروژن های طبیعی ( تستوسترون ) و صناعی ( ناندرلون و... ) در درمان تاخیر بلوغ در پسران و کم کاری بیضه ها  و در نهایت بخاطر خاصیت آنابولیک آن ها درمان سرطان پستان  در  زنان ( ناندرلون ) کار برد دارد .و در نهایت بخاطر خاصیت آنابولیک این داروها در ورزش به عنوان دوپینگ  توسط ورزشکاران به کار گرفته میشود  . عوارض نا خواسته که شامل احتباس آب و نمک و  عوارض مردانه  یا آندروژنی که شامل پیدایش و افزایش جوش صورت،طاسی،تحلیل رفتن شور جنسی،تحلیل  بیضه ها،تحریک پذیری،حالت تهاجمی،ژنیکوماستی(بزرگ شدن پستانها) ایجاد صفات مردانه در زنان و بالاخره عقیمی میباشد.

 به طور کلی استرو ئید ها مبتنی بر ساختار مشترک مبتنی بر هسته ای استرو ئیدی که از سه  حلقه شش کربنی و یک حلقه پنج کربنی تشکیل میشود . استرو ئید های طبیعی شامل :

1- هرمون های جنسی نرینه ( آندروژن ها ) و مادینه ( استروژن ها )

- هرمون های قشر فوق کلیوی ( کورتیکو استروئیدها ( کورتن ها )) 2

  استروئیدهای صناعی یا سنتز شده یا استروئیدهای آنابولیک ، مشتقات هورمونهای مردانه یا تستوسترون میباشد که در مقایسه با خود تستوسترون (هورمون مرد ساز) دارای اثرات آنابولیک بیشتر و اثرات مردانه(آندروژنیک)کمتر هستند.

 به طور کلی دوزهای مصرفی دارو ها توسط ورزشکاران برای ایجاد خاصیت های آنابولیک 10 تا حتی 50 برابر مقدار مصرف پزشکی آنها می باشد . این داروها معمولا در دورههای 6 تا 12هفتگی استفاده میشوند و استفاده بیش از دوز مجاز آنها و در دورهای با مدت زمان بیشتر نه تنها بر رشد و خاصیت آنابولیک آنها بی تاثیر است بلکه باعث کاهش برخی از هورمون های موثر در رشد بدن ( فیلد بک منفی ) شده و خاصیت های آندروژنیک  آنها شبیه ریزش مو و بزرگ  شدن  سینه در مردان که حاصل تولید بیش از حد پروژسترون ( هورمون زنانه ) و در نهایت آسیب های کبدی  در طی دوره میباشد می گردد و در مراحل بعد به علت کم کار شدن بیضه ها در حین دوره دارویی باعث عقیم شدن و  حتی مرگ ورزشکار میگردد .